Overleden in Vught

Op een lijst, die zich in het archief van Nationaal Monument Kamp Vught bevindt, staan 139 namen van Duitse burgers die in 1945 op het kerkhof van Kamp Vught begraven zijn. Daaronder zes personen uit Kalterherberg. Op 21 maart 1950 verzoekt de burgemeester van Vught aan de Directeur van de Strafgevangenis Nieuw Vosseveld om toestemming om deze lijken op te laten graven en naar Kalterherberg te laten vervoeren. Met 'De opgraving zal geschieden op 28 maart a.s.' sluit hij zijn brief af. Begrafenisonderneming Bronnenberg uit Sittard verzorgt de overbrenging. Op de lijst staan de volgende zes personen met als bestemming Kalterherberg (tussen haakjes geboorte- en overlijdensdatum) en daarna het registratienummer. Blijkbaar is iedereen bij binnenkomst op volgorde geregistreerd. De groep uit Kalterherberg zit in de serie 63../64...

Gerta Conrads (14-6-1944; 31-1-1945). Nr. 6406
Elisabeth Gehlen (29-1-1887; 16-2-1945). Nr. 6444
Jozef Heukemes (9-12-1943; 21-1-1945). Nr. 6439
Ursula Jakobs (5-10-1930; 14-1-1945). Nr. 6410
Matthias Pauls (9-2-1871; 2-2-1945). Nr. 6413
Maria Prümmer (27-6-1884; 21-1-1945). Nr. 6399

Ze sterven bijna allemaal binnen een maand na aankomst in Vught. De twee jongsten, Conrads en Heukemes, in januari aan de mazelen; Jakobs en Prümmer in dezelfde maand aan longontsteking. Opmerkelijk is de naam van Matthias Pauls (overleden aan hartproblemen), omdat de mannen pas op 9 april in Vught arriveren. Is er een uitzondering gemaakt voor bejaarden? Van Elisabeth Gehlen is de doodsoorzaak niet bekend. In de overlijdensakte van Jozef Heukemes staat dat hij geboren is in Kalterherberg en zes weken oud is. Dit klopt natuurlijk niet; half december is de familie nog in Malmedy.

Op de totaallijst met 139 namen staat bij Ursula Jakobs als woonplaats Höfen. Dit dorp ligt enkele kilometers van Kalterherberg verwijderd.
Op deze lijst staan voor Maria Prümmer twee voornamen: Maria Agnes. De geboortedatum van Gerta Conrads is hier 14-7-1944; die van Elisabeth Gehlen 22-1-1887.

Onder nummer 6437 staat Anna Bernd (6-4-1861; 27-1-1945) met als woonplaats Aachen. Qua nummering past zij in het rijtje, maar of er verder een band is met Kalterherberg is nog onbekend.

Of dat ook het geval is met Maria Schütt (Nr. 6333) is niet helemaal duidelijk. Op de overlijdensakte van de gemeente Vught staat dat ze drie maanden oud is, geboren in Malmedy en wonende in Kalterherberg; dochter van Schütt, Christina, fabriekarbeidster, wonende te Kalterherberg.

Ook staat op de lijst onder nummer 6371 Ruth Imhoff (21-11-1940; 10-2-1945) uit Büllingen. Büllingen ligt in België, net over de grens. Is zij in 1944 op bezoek in Kalterherberg en wordt ze mee geëvacueerd? Of is ze in Büllingen geboren en later naar Kalterherberg verhuisd? Bovenaan de lijst staat immers bij de plaatsaanduiding Wohn- oder Geburtsort. Op de lijst met namen van de personen, die in 1950 herbegraven zijn, staat ze echter niet. De stoffelijke resten van Bernd, Schütt en Imhoff worden in juli 1957 overgebracht naar de Militaire begraafplaats in het Limburgse Ysselsteyn.
 
Op 21 januari overlijden twee personen uit Kalterherberg: Maria Prümmer en Jozef Heukemes. Jozef is net 13 maanden oud; Maria Prümmer 60 jaar. Maria Prümmer (foto) wordt op 27-6-1884 in Kalterherberg geboren als Maria Agnes Hermanns. Zij trouwt op 7-9-1908 met Johann Prümmer, die op 27-6-1882 in Kalterherberg is geboren en aldaar overleden op 31-12-1972. Het echtpaar krijgt 10 kinderen, die inmiddels allemaal zijn gestorven. Johann is bakker van beroep en woont aan de Malmedyer Strasse. Wanneer ik eind 2014 in contact kom met Bernhard Stein, archivaris van de Geschichtsverein des Monschauer Landes, blijkt ook zijn grootmoeder (Maria Prümmer) in Vught te zijn overleden. "Er is bij ons in de familie nooit over het Vughtse deel van de geschiedenis gesproken", zegt Bernhard Stein. Wel kan hij me aan enkele foto's van zijn oma, die hij zelf nooit gekend heeft, helpen.

In haar levensverhaal schrijft Sophia Thoma-Mertens: "Er waren daar ook 13 geestelijken. Van 's-morgens 7 uur tot in de middag werden er heilige missen gelezen. De pastoor van Gangelt is daar gestorven en ook vrouwen en kinderen. Zij werden op een eigen kerkhof buiten de prikkeldraadomheining begraven. Bij iedere begrafenis mochten 25 personen meegaan. Ook de lieve mevrouw Agnes Prümmer moesten we daar laten begraven. Op haar naamdag 21 januari was ze gestorven. Dat heeft me zoveel verdriet gedaan, we waren veel samen. In de barak, die diende als ziekenhuis is ze gestorven."

Burgerlijken stand Vught

De ambtenaar van den burgerlijken stand der gemeente Vught heeft het in 1945 druk met het inschrijven van in zijn gemeente overledenen. Het zijn er in dat jaar 636. Ter vergelijking de (afgeronde) aantallen over de periode 1939-1948.

1939: 210    1940: 220    1941: 250    1942: 280    1943: 320   

1944: 560    1945: 636    1946: 260    1947: 290    1948: 270

De jaren 1944 en 1945 springen er uit. De aangiftes vanuit het Kamp Vught (ook van de gevangenen) worden in 1945 voornamelijk gedaan door Maria Adriana Hageman, oud vier en dertig jaren, verpleegster. Van de op het Vughtse station overleden Paul Thönnessen doet Antonius van der Ley van de politie aangifte.

Uitgesplitst per maand zijn de aantallen overlijdens in 1945: jan 105; feb 94; mrt 75; apr 71; mei 63; jun 45; jul 36; aug 28; sep 28; okt 29; nov 29; dec 33.
 

Uit de verschillende aktes de volgende passages.

No. 45: Op twaalf Januari dezes jaars ten twee uur nul minuten in deze gemeente is overleden Thönnessen, Paul, zes en tachtig jaren, zonder beroep, geboren en wonende te Kalterherberg in Duitschland, zijnde de verdere gegevens den aangever niet bekend.

No. 55: Op veertien Januari dezes jaars ten twee uur vijftien minuten in deze gemeente is overleden Jakobs, Ursula, zonder beroep, oud veertien jaren, geboren en wonende te Heuven, dochter van Jakobs, Jozef, landbouwer en van Pauls, Maria, beiden wonende te Heuven. De moeder van de overledene is zonder beroep. 

No. 80: Op een en twintig Januari dezes jaars ten zes uur vijf en veertig minuten in deze gemeente is overleden Hermanns, Maria Agnes, zonder beroep, oud zestig jaren, geboren en wonende te Kalterherberg, echtgenoot van Prümmer, Johan, dochter van Hermanns, Egilius en van Lennartz, Gertrrud, beiden overleden.

No. 81: Op een en twintig Januari dezes jaars ten tien uur nul minuten in deze gemeente is overleden Heukemes, Jozef, zonder beroep, oud zes weken, geboren en wonende te Kalterherberg, zoon van Heukemes, Leo, boorder en van Gehlen, Catharina, zonder beroep, beiden wonende te Kalterherberg.

No. 97: Op zes en twintig Januari dezes jaars ten dertien uur dertig minuten in deze gemeente is overleden Beckers, Anna, zonder beroep, oud zeven en zestig jaren, geboren te Iserlohn en wonende te Aken, weduwe van Bernd, Quirin, dochter van Beckers, Johan en van Lemmertz, Elisabeth, beiden overleden.

No. 132: Op een en dertig Januari dezes jaars ten een en twintig uur dertig minuten in deze gemeente is overleden Conrads, Gerda. zonder beroep, oud zes maanden, geboren te Kalterherberg en wonende te Kalterherberg, dochter van Conrads, Carl, beroepsmilitair en van Mieszen. Josefa, zonder beroep, beiden wonende te Kalterherberg.

No. 133: Op drie Februari dezes jaars ten een uur nul minuten in deze gemeente is overleden Pauls, Matthias, zonder beroep, oud drie en zeventig jaren. geboren en wonende te Höfen, weduwnaar van Jansen, Maria Agnes, zoon van Pauls, Matthias en van Smitz, Lucia, beiden overleden.

No. 137: Op zes Februari dezes jaars ten twee uur dertig minuten in deze gemeente is overleden Schütt, Maria, zonder beroep, oud drie maanden, geboren te Malmedie en wonende te Kalterenberg, dochter van Schütt, Christina, fabrieksarbeidster, wonende te Kalterenberg.

No. 149: Op tien Februari dezes jaars ten vijf uur dertig minuten in deze gemeente is overleden Imhoff, Ruth, zonder beroep, oud vier jaren, geboren en wonende te Malmedie, zoon van Imhoff, Ernst Alfret, arbeider en van Stüpp, Elisabeth, zonder beroep, beiden wonende te Malmedie.

No. 174: Op zestien Februari dezes jaars ten tien ure dertig minuten in deze gemeente is overleden: Mathar, Elisabeth, zonder beroep, oud acht en vijftig jaren geboren te Kalterherberg, en wonende te Kalterherberg, echtgenoote van Gehlen, Johann, dochter van Mathar, Hubert en van Jansen, Agnes, beiden overleden.